Ο χαμένος χρόνος

Όπως η δημιουργία του κόσμου δεν συντελέστηκε εν αρχή, αλλά επιτελείται μέρα με τη μέρα, έτσι και με τον εσωτερικό μας κόσμο, όσο μεγαλώνουμε προστίθενται  διαδοχικά ψυχικά στρώματα, συσσωρεύονται διαδοχικές καταστάσεις από τις οποίες φτιάχνεται εντέλει ο εαυτός μας. Ορισμένοι δε φιλόσοφοι διατείνονται πως ο εξωτερικός κόσμος δεν υπάρχει και πως η ζωή μας αναπτύσσεται μέσα μας. Η συσσωμάτωση των ψυχικών στρωμάτων δεν είναι αμετακίνητη, αλλά ανά πάσα στιγμή, η οιαδήποτε αναταραχή μπορεί να ανασύρει στην επιφάνεια προγενέστερα στρώματα. Καθοριστικό ρόλο σ’ αυτήν τη διεργασία παίζει η φαντασία, που με τα ερεθίσματα που προβάλλει, ανακαλεί μνήμες παλαιότερων περιστατικών θαμμένων στο υποσυνείδητο.

Σε κάποια φάση της ζωής πολλοί από εμάς επιθυμούμε να ξαναβρούμε τα κορίτσια που είχαν ταράξει την εφηβεία μας. Όμως ξαφνικά σε ώριμη ηλικία πλέον διαπιστώνουμε ότι, δεν πρέπει να αναζητήσουμε εκείνες που ήταν δεκάξι χρόνων τότε, αλλά όσες είναι δεκάξι χρόνων σήμερα, μια που τώρα αυτό που μας αρέσει είναι απλώς η νιότη τους. Κι αυτά τα δεκαεξάχρονα μας βλέπουν και μας προσφέρουν μια πλατωνική τρυφερότητα παρόμοια με τα απαγορευμένα τρόφιμα, τα οποία παύεις να αρνείσαι στους αρρώστους, όταν θεωρείται βέβαιο πως είναι καταδικασμένοι. Υπάρχει βέβαια και η γεροντική σφοδρότητα που διακρίνει ορισμένους ογδοντάρηδες, οι οποίοι πολιορκούν αδιάκοπα γυναίκες, παρότι δεν είναι σε θέση να τους προξενήσουν το παραμικρό κακό. Η προχωρημένη ηλικία εξαλείφει τη δυνατότητα της δράσης, όχι όμως και την επιθυμία. Μόνο σε μια τρίτη φάση, όσοι ζουν σε βαθιά γεράματα απαρνιούνται την επιθυμία, όπως έχουν εξαναγκαστεί να εγκαταλείψουν τη δράση. Περιορίζονται σε περιπάτους, στο φαΐ, στην ανάγνωση εφημερίδων. Έχουν επιβιώσει του ίδιου του εαυτού τους.  

(Σημειώσεις διαβάζοντας το «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» του Μαρσέλ Προύστ.)