ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ (του Αριστείδη Αρχοντάκη)

Το ζήτημα είναι απλό. Πως δύναται σήμερα να υπάρξει η αρμονική συνύπαρξη θρησκείας και επιστήμης. Αναφέρεται συχνά η αναγκαιότητα της θρησκείας, σε οποιαδήποτε κοινωνία, σε κάθε εποχή. Αν όμως, οι θρησκείες είναι πάνω από όλα απόπειρες ερμηνείας του κόσμου, προσκρούουν πάνω στην ανάγκη μας για ορθολογική βεβαιότητα. Πάντα υπάρχει ο πόθος για γνώση. Ο πόθος για γνώση, αν και ελάχιστοι τον νιώθουν, ακόμη και ανάμεσα σε ερευνητές. Πολλοί ερευνητές αρκούνται στο να κάνουν καριέρα, και λοξοδρομούν μόλις τους δοθεί η ευκαιρία σε διοικητικά καθήκοντα. Κι όμως, ισχύει κάτι που είναι εξαιρετικά σημαντικό για την ιστορία της ανθρωπότητας. Μια ολιγάριθμη ομάδα ατόμων, το πολύ μερικές εκατοντάδες άτομα σ’ όλο τον πλανήτη, αποδύεται με λύσσα σε μια πιο δύσκολη, πολύ αφηρημένη κι απόλυτα ακατανόητη στους αμύητους δραστηριότητα. Αυτοί οι άνθρωποι μένουν για πάντα άγνωστοι στον υπόλοιπο πληθυσμό, δεν ξέρουν από εξουσία, ούτε από περιουσία, ούτε από τιμές. Κανείς δεν είναι ικανός να κατανοήσει την ευχαρίστηση που τους παρέχει η περιθωριακή τους δραστηριότητα. Ωστόσο, αποτελούν την πιο σημαντική δύναμη στον κόσμο, κι αυτό για έναν απλούστατο λόγο: κατέχουν τα κλειδιά της ορθολογικής βεβαιότητας. Καθετί που ανακηρύσσουν αληθινό, αργά ή γρήγορα, γίνεται αποδεκτό ως αληθινό κι απ’ τον υπόλοιπο πληθυσμό. Ζουν σαν κοσμοκαλόγεροι για την έρευνα, από πόθο για τη γνώση. Μόνον αυτοί διαθέτουν πραγματική πνευματική περιέργεια, κι έτσι η μαθηματική απόδειξη, το πειραματικό διάβημα, αποτελούν πια οριστικές κατακτήσεις της ανθρώπινης συνείδησης. Είναι αυτοί που σε πιεσμένο χρόνο ανακάλυψαν το εμβόλιο για τη σύγχρονη πανδημία, και που είναι βέβαιο βάσει πιθανοτήτων, και της αμείωτης προσπάθειάς τους ότι θα βρουν και το οριστικό φάρμακο για τον ιό. Κι όμως υπάρχει ακόμα το ανείπωτο, που θα αποζητά ικανοποίηση μόνο μέσα από την πίστη, την ελπίδα και την αγάπη. Και μια θρησκεία θα πρέπει να βρει τρόπους να συνυπάρχει με την επιστήμη. Αριστείδης Γ. Αρχοντάκης* *φυσικός-συγγραφέας