ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ (του Αριστείδη Γ. Αρχοντάκη)

Κυριακή σήμερα και μου ήρθε στον υπολογιστή, πρόσκληση για «διαδικτυακή» βραδιά στο αστεροσκοπείο του Σκίνακα στον Ψηλορείτη. Την προηγούμενη βδομάδα διάβαζα στον αθηναϊκό τύπο για την απονομή του κορυφαίου βραβείου Shaw στην Αστρονομία για το 2021, στη Βικτώρια Κάσπι καθηγήτρια Φυσικής και διευθύντρια του McGill Space Institute στον Καναδά, και στην Ελληνίδα Χρύσα Κουβελιώτου καθηγήτρια και πρόεδρο του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου George Washington και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, για τη συμβολή τους στη μελέτη και κατανόηση των μαγνάστρων (magnetars). Η έρευνα των Κάσπι και Κουβελιώτου βασίστηκε στη θεωρητική πρόβλεψη της ύπαρξης αστέρων νετρονίων με μαγνητικά πεδία που είναι έως και χιλιάδες φορές ισχυρότερα από αυτά των απλών pulsars, τα οποία παράγουν ισχυρές εκλάμψεις ακτίνων γ. Πάντα με έλκυε, και ταυτόχρονα με απωθούσε από φόβο, η ιδιότητα του ερασιτέχνη αστρονόμου. Με μάγευε η ιδέα να μπορώ να βλέπω καθαρά τους βαθύτερους μηχανισμούς των πραγμάτων, τα γρανάζια της ουράνιας μηχανής και ταυτόχρονα τη μικροπρέπεια των ανθρώπων. Τον ουρανό τον έχουμε χάσει οι περισσότεροι. Ο πιο πολύς κόσμος μόνο τον Ήλιο βλέπει, που μάλλον απειλή είναι για μελανώματα τώρα το καλοκαίρι, καθώς επιδιώκουμε το τροπικό μαύρισμα στις παραλίες. Ιδέα δεν έχουμε για τα νέφη του Μαγγελάνου, τα ιπποειδή νεφελώματα, ούτε τους δακτυλίους του Κρόνου, ούτε τις αχανείς μαύρες τρύπες, ούτε το σφύζον φως των πάλσαρ, τους νάνους με την τεράστια πυκνότητα, και τους κόκκινους γίγαντες, τους γαλαξίες που γεννιούνται, που ξετυλίγονται κάθε στιγμή. Για τους περισσότερους το διάστημα είναι αυτά τα ταξίδια με διαστημικό λεωφορείο για το φεγγάρι. Αυτά ονειρεύονται, να βρίσκονται σε αεροδιαστημικούς θαλαμίσκους μηδενικής βαρύτητας και να περιδιαβαίνουν τα αστέρια. Όμως δεν είναι έτσι. Το διάστημα αν το μελετήσεις, σου ανοίγει την πόρτα στις πιο παράξενες, στις πιο εξωτικές κι απίστευτες πλευρές της πραγματικότητας. Όταν κοιτάς τον ουρανό, βλέπεις τον ίδιο το χρόνο, και τίποτα απ’ αυτά που φαίνονται δε ζει στο τώρα-είναι όλα τόσο μακρινά και πανάρχαια. Κι αυτό το πράγμα μου προκαλεί φόβο, καθώς σκέφτομαι ότι ο αφανισμός είναι η μοίρα όλων των ειδών, και του δικού μας ακόμα. Αλλά ίσως πριν να έρθει για μας η σχόλη, ίσως προφτάσουμε να δούμε αυτό το αχνό φωτάκι του αστεριού που φέγγει μέσα απ’ τον λερό, μολυσμένο ουρανό μας, και που έχει ταξιδέψει χίλια χρόνια για να φτάσει ως εδώ. Αριστείδης Γ. Αρχοντάκης* *φυσικός-συγγραφέας.